Wielicka Gmina jest jedną z nielicznych gmin miejsko-wiejskich w kraju, która może się pochwalić własną siecią transportu publicznego, docierającego w najodleglejsze zakątki 29 sołectw otaczających miasto. Modelowy system komunikacji gminnej, będący wzorem dla innych samorządów, oparty jest na trzech filarach: autobusach aglomeracyjnych łączących Wieliczkę i inne miejscowości z Krakowem; zielonych autobusach Wielickiej Spółki Transportowej stanowiących transport wewnątrz gminny oraz Autobusowych Liniach Dowozowych połączonych z transportem kolejowym SKA - zaznacza Artur Kozioł Burmistrz Miasta i Gminy Wieliczka.
Wielicka Komunikacja Miejska została uruchomiona w 2018 roku i od tego czasu nieustannie rozszerza zasięg połączeń oraz tabor nowoczesnych, „zielonych” autobusów spełniających najwyższe standardy jakości i dostępności.
Ten ambitny projekt pod nazwą „Organizacja transportu metropolitalnego gminy Wieliczka” realizowany był w ramach unijnego REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA 2014-2020, od 2017 do 2022 roku. W jego ramach zakupiono niskoemisyjne autobusy oraz przeprowadzono budowę i integrację infrastruktury komunikacyjnej.
Łączna wartość projektu wyniosła 25 112 350,00 zł, w tym kwota dofinansowania to 16 142 803,93 zł.
Do obsługi linii autobusowych na terenie Gminy Wieliczka zakupiono 12 fabrycznie nowych niskoemisyjnych, niskopodłogowych, w pełni wyposażonych autobusów - 8 szt. klasy maxi, 2 szt. midi, 2 szt. mini - zasilanych olejem napędowym, spełniających normę emisji spalin min. Euro 6.
W ramach prac rozwijających infrastrukturę przebudowano istniejący parking przy ul. E. Dembowskiego wraz z infrastrukturą dworca autobusowego oraz wybudowano dwukondygnacyjny budynek Punktu Obsługi Podróżnych o powierzchni użytkowej 200m2 na piętro, przeznaczony do obsługi dworca. Zakupiony został również: stacjonarny automat do sprzedaży biletów, kompatybilny z systemem MKA oraz tablice informacji pasażerskiej.
Wybudowano także parking dla autobusów wraz z garażem o pow. do 200m2, stanowiącym zaplecze techniczne na potrzeby taboru autobusowego przy ul. J. Jedynaka 30 w Wieliczce. Dostarczono i zamontowano 105 fotowoltaicznych wiat przystankowych wraz z przebudową istniejących przystanków autobusowych na terenie Miasta i Gminy Wieliczka. Zbudowano także 3 parkingi typu P+R, wraz ze stojakami dla rowerów B&R w Węgrzcach Wielkich, Byszyczach i Janowicach.
Obecnie w obrębie gminy Wieliczka funkcjonuje 12 linii autobusowych:
B2 - Wieliczka Centrum-Brzegi pętla,
D2 - Wieliczka Centrum-Dobranowice Szkoła,
G1 - Wieliczka Centrum-Brzegi pętla,
G3 - Wieliczka Centrum-Golkowice pętla,
J1 - Wieliczka Centrum-Janowice Szkoła,
R2 - Wieliczka Centrum-Raciborsko Pętla,
S1 - Wieliczka Centrum-Świątniki Górne,
W1 - Wieliczka Centrum-Węgrzce Wielkie Pętla,
Z1 - Wieliczka Centrum-Węgrzce Wielkie Pętla.
We wrześniu 2023 na liczne wnioski mieszkańców naszej Gminy uruchomiono 3 dodatkowe połączenia:
C1 – Wieliczka Centrum- OSP Biskupice, K1- Wieliczka Centrum- Koźmice Wielkie Szkoła,
P1- Wieliczka Miasto – Podstolice Centrum.
W roku 2023 autobusy Wielickiej Komunikacji Miejskiej przewiozły ponad 809 393 pasażerów, łącznie wykonały pracę 976 231,61 wozo kilometrów, natomiast koszty po stronie Gminy Wieliczka wyniosły 9 219 812,56 zł.
Kluczowym elementem transportu publicznego w gminie są autobusy aglomeracyjne dowożące pasażerów do i z Krakowa. Gmina Wieliczka podpisała umowę z Gminą Miejską Kraków na realizację transportu zbiorowego 20 grudnia 2007 roku.
Dziś w ramach tej umowy Wieliczkę z Krakowem łączy 13 linii aglomeracyjnych (12 linii + 1 nocna):
204 Czerwone Maki P+R - Wieliczka Miasto,
214 Borek Fałęcki - Podstolice Centrum,
221 Mały Płaszów P+R- Niepołomice Dworzec,
224 Centrum JP II - Wieliczka Miasto,
234 Nowy Bieżanów Południe - Węgrzce Wielkie Pętla,
244 Nowy Bieżanów Południe - Wieliczka Miasto,
254 Borek Fałęcki - Grabówki Pętla,
264 Mały Płaszów P+R - Grabie Kościół,
274 Podgórze SKA - Trąbki Pętla,
284 Nowy Bieżanów Południe - Wieliczka Centrum,
301 Nowy Kleparz - Niepołomice Dworzec,
304 Dworzec Główny Zachód - Wieliczka Miasto oraz
904 Prądnik Biały - Wieliczka Miasto.
W 2023 roku koszty funkcjonowania tych linii po stronie Gminy Wieliczka wyniosły 5 967 274,71 zł i wykonały one łączną pracę 1 464 059,83 wozokilometrów.
Ostatnim elementem systemu komunikacyjnego są Autobusowe Linie Dowozowe ALD (obecnie Małopolskie Linie Dowozowe), pełniące funkcję dowozową do SKA1 (w ramach węzła Wieliczka Rynek-Kopalnia przy ul. Dembowskiego 7) oraz rozwożące pasażerów po terenie Gminy.
Połączenia uruchomiono w grudniu 2014 we współpracy z Województwem Małopolskim. Od 1 września 2017 r. do 31 grudnia 2019 r. stację kolejową Wieliczka Rynek-Kopalnia obsługiwało łącznie sześć linii autobusowych (B1: Wieliczka, Rożnowa, Siercza, Koźmice Wielkie, Gorzków, Byszyce, Świątniki Górne; D1: Wieliczka, Mietniów, Chorągwica, Grajów, Raciborsko, Dobranowice; G1: Wieliczka, Czarnochowice, Śledziejowice, Kokotów, Węgrzce Wielkie, Grabie; G2: Wieliczka, Grabówki, Podstolice, Ochojno, Rzeszotary, Świątniki Górne; R1: Wieliczka, Rożnowa, Pawlikowice, Koźmice Małe, Raciborsko, Grajów; S1: Wieliczka, Grabówki, Podstolice, Świątniki Górne) ,
...a aktualnie w ramach MLD funkcjonuje 7 linii:
A2 Wieliczka - Świątniki Górna – Myślenice,
A6 Wieliczka – Łapanów,
A8 Wieliczka – Dobczyce,
A9 Wieliczka – Limanowa,
A16 Wieliczka - Borzęta- Myślenice,
A17 Wieliczka – Szczyrzyc,
A18 Wieliczka – Siedlec.
W 2023 roku MLD wykonały pracę eksploatacyjną w wysokości 574 400,92 wozo/km. Natomiast dopłata Gminy Wieliczka do tych autobusów wyniosła 1 900 428,04 zł.
Ponadto z własnych środków Gmina Wieliczka wykonała także następujące zadania poprawiające infrastrukturę transportową w mieście i gminie: montaż 15 wiat przystankowych w tym pierwsza zielona wiata przystankowa przy ul. Mickiewicza oraz nowe perony przystankowe, ul. Słowackiego, ul. Sadowa, ul. Wygoda, a także remonty peronów przystankowych w sołectwach.
Dzięki bardzo dobrze rozbudowanej sieci połączeń autobusy w Gminie Wieliczka zarówno pojazdy Wielickiej Komunikacji Miejskiej, krakowskie niebieskie autobusy oraz Autobusowe Linie Dowozowe, docierają do wszystkich, również tych trudno dostępnych części gminy Wieliczka umożliwiając m.in. dojazd do pracy czy szkoły mieszkańcom miejscowości oraz dotarcie do punktów przesiadkowych w Wieliczce czy w Krakowie, jak i bezpośredni dojazd - dzięki SKA - do lotniska Kraków Balice.
Komunikacja autobusowa wraz z połączeniem z komunikacją kolejową pozwala również na połączenie mieszkańców miasta z rodzinami i znajomymi mieszkającymi w różnych miejscowościach nie tylko gminy Wieliczka ale również w gminach ościennych i w Krakowie. Gminny system transportowy stanowi także przykład skutecznego działania niwelującego różnice pomiędzy wiejskimi i miejskimi rejonami, zapobiegającego wykluczeniu i wyrównującemu szanse.
