W dniu 27 sierpnia 2023 r. na Rynku Górnym w Wieliczce odbyły się uroczystości upamiętniające 81. rocznicę zagłady Żydów z Wieliczki i okolicznych miejscowości. Pod tablicą upamiętniającą tragiczne wydarzenia z 1942 roku złożono kwiaty, następnie na cmentarzu żydowskim w Wieliczce zapalono znicze i modlono się za zmarłych pod pomnikiem poświęconym ofiarom zagłady wielickich Żydów. Uczestnicy mieli też możliwość odwiedzenia wielickiej synagogi.

Burmistrz Wieliczki Artur Kozioł podkreślił potrzebę zachowania pamięci o ofiarach: „Chcielibyśmy zatrzymać wszystkie ulice i wszystko, co się dzieje wokół, ale to niemożliwe. To, co wydarzyło się w tym miejscu przed laty nie zatrzymało świata, a przecież było czymś trudnym do wyobrażenia. Od wielu lat przychodzimy na wielicki rynek, by uczcić ostatnie minuty życia mieszkańców Wieliczki i okolic pochodzenia żydowskiego i trudno nam wyobrazić sobie te tragiczne chwile, ale prawda jest taka, że minione lata nauczyły nas, że w dzisiejszym świecie człowiek dla drugiego człowieka także może być bandytą. Nie zmienimy rzeczywistości, ale poprzez obecność dzisiaj wyrażamy nasz szacunek wobec ofiar.” Burmistrz podkreślił również, że w czasie okupacji niemieckiej wielu wieliczan z narażeniem życia ratowało skazanych na zagładę Żydów.

Burmistrz otworzył czarną księgę z nazwiskami 4100 Żydów z Wieliczki, aby wspomnieć te konkretne osoby i w ten sposób oddać im cześć.

Przewodnicząca Gminy Wyznaniowej Żydowskiej Helena Jakubowicz, której rodzina mieszkała w Wieliczce i zginęła podczas zagłady w sierpniu 1942 r., podziękowała władzom miasta oraz mieszkańcom za pamięć o tragedii ludności żydowskiej.

Na uroczystościach obecni byli m.in.  przedstawiciele Gminy Wyznaniowej  Żydowskiej w Krakowie, władze samorządowe, przedstawiciele lokalnych stowarzyszeń oraz mieszkańcy Wieliczki.

Po złożeniu kwiatów na Rynku Górnym w Wieliczce, uczestnicy obchodów udali się na cmentarz żydowski, gdzie zapalono znicze i modlono się za zmarłych pod pomnikiem poświęconym ofiarom zagłady wielickich Żydów, zatrzymali się także w synagodze w Wieliczce, by zobaczyć postęp prac konserwatorskich przy tym obiekcie.

***
27 sierpnia 1942 r. hitlerowcy nakazali Żydom z całej okolicy zgromadzić się w mieście, by  utworzyć getto. Jednak  Niemcy nie utworzyli getta, lecz przewieźli większość ludności żydowskiej do obozu w Bełżcu,  część do obozów pracy przymusowej, a ok. tysiąca rozstrzelano. Szacuje się, że z sierpniowej zagłady w Wieliczce ocalało tylko ok. 100 osób.