Już wkrótce mieszkańcy Wieliczki oraz goście naszego miasta będą mogli podziwiać nową atrakcję turystyczną – zaadoptowaną dla celów wystawienniczych kryptę kaplicy Morsztynów w kościele św. Klemensa. Uzyska ona nowy wygląd i przeznaczenie, będą w niej eksponowane unikatowe zabytki wielickiego kościoła, w tym przede wszystkim niezwykle cenna gotycka monstrancja z 1473 roku. Ponadto, będzie można podziwiać reprezentujące sakralną sztukę późnego gotyku: kielichy (4 sztuki), krucyfiks, paterę i ampułki (2 sztuki). Na ten cel z budżetu Gminy Wieliczka przeznaczona została dotacja w ramach finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych w wysokości 120 tys. zł.
Istniejąca krypta kaplicy Morsztynów przy kościele parafialnym św. Klemensa zaadoptowana zostanie dla celów wystawienniczych bez wprowadzania zmian w konstrukcji obiektu.
Prace adaptacyjne polegają na naprawie tynków, wymianie posadzki, instalacji elektrycznej. Schemat projektowy ekspozycji oparto na kształcie krzyża. W miejscu przecięcia ramion krzyża – miejscu centralnym ekspozycji, usytuowany będzie postument jako podstawa ekspozycji monstrancji wykonany z polerowanego kamienia w kolorze czarnym. Eksponat zabezpieczony będzie gablotą w kształcie walca wykonaną z hartowanego szkła. Od podstawy postumentu wyprowadzone zostaną płaszczyzny posadzkowe z kostek szarego granitu, które jednocześnie ograniczą stopniowanie powierzchni posadzki. W miejscach styku płaszczyzn posadzkowych ze ścianami nisz, usytuowane będą kolejne trzy pięcioboczne bloki ekspozycyjne.
Ściany sklepienia i nisz w kolorze bieli łamanej szarością oświetlane będą pośrednio przez światło dzienne, dające efekt półmroku, eksponaty zostaną oświetlone punktowo. Całość adaptacji ma tworzyć harmonię kształtu i koloru dla ekspozycji zabytku sakralnego o wyjątkowym znaczeniu dla historii Wieliczki i kościoła św. Klemensa. Wnętrze ekspozycje zapewni także dostojny spokój i szacunek dla historii eksponatów oraz budowli.
Kaplica Morsztynów – budowla wzniesiona pod koniec XVII w. w miejscu średniowiecznej kaplicy Bachmistrzów. Fundatorką kaplicy grobowej bachmistrza wielickiego i starosty krakowskiego, Władysława z Raciborska Morsztyna była jego żona Barbara z Moskorzowskich. Budowę rozpoczęli w 1690 roku jezuici z domu zakonnego
św. Barbary w Krakowie. Projekt kaplicy wykonał Jan Ignacy Delamars (1655/56-1719). Prace wykończeniowe polegające na pokryciu dekoracją stiukową kopuły rozpoczęto w 1693 r, a zakończono w 1703 r. Wykonali je Baltazar Fontana i Pakosz Trebello.
Marmurowe wyposażenie kaplicy pochodziło z warsztatów kamieniarskich w Czernej koło Krzeszowic. W 1695 r. w kaplicy pojawiły się pomnik i dwie tumby nagrobkowe oraz dalsze części epitafium wraz z czarnym dwukolumnowym ołtarzem, a kopułę kaplicy pokryto miedzianymi łuskami, ozdobionymi inicjałami Barbary i Władysława Morsztynów.
W latach dwudziestych XVIII w. groby Morsztynów zostały sprofanowane, cenne wyposażenie zniszczone lub zrabowane, jak w przypadku pokrycia kaplicy, a kryptę zasypano gruzem.
Kaplicę wielokrotnie remontowano. Na początku lat trzydziestych XX w. dodano nowy cokół zewnętrzny i wymieniono zniszczone elementy kamieniarskie. Kompleksową konserwację rozpoczęto w 1989 roku, koncentrując się na kamiennym wystroju wnętrza.
Poniżej prezentujemy koncepcję architektoniczno-budowlaną adaptacji pomieszczenia krypty na potrzeby przestrzeni ekspozycyjnej opracowaną przez Off Art Studio z Zabrza:
Wizualizacje wnętrza – widok niszy ekspozycyjnej nr 1, - widok niszy ekspozycyjnej nr 2
Wizualizacje wnętrza – widok ekspozycji monstrancji
Rzut krypty i przekrój poprzeczny
Rzut krypty